Sổ đỏ bị mất và pháp luật về cấp lại sổ đỏ

Có nhiều gia đình bị kẻ gian trộm cắp sổ đỏ (Giấy chứng nhận quyền sử đụng đất), nhưng không biết cơ quan nào giải quyết để lấy lại sổ đỏ. Có người đến Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất yêu cầu làm lại sổ đỏ cho mình, thì được hướng dẫn do Tòa án giải quyết, vì sổ đỏ là tài sản. Đơn yêu cầu Tòa án giải quyết, thì Tòa án trả lại đơn với lý do là vụ việc không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Đơn yêu cầu của người mất sổ đỏ cứ lòng vòng từ cơ quan này đến cơ quan khác, ngày qua ngày trong sự thấp thỏm, lo âu trông chờ người giải quyết! Vậy pháp luật quy định cơ quan nào giải quyết trong trường hợp sổ đỏ của người dân bị mất?

Đúng là: trong thực tế có nhiều gia đình bị kẻ gian trộm cắp tài sản, kẻ gian cũng chiếm đoạt luôn sổ đỏ, với ý định là dùng sổ đỏ để yêu cầu người mất sổ đỏ bỏ tiền ra “chuộc” lại sổ đỏ. Nếu không chịu “chuộc” sổ đỏ, thì sổ đỏ cũng mất luôn.

Trường hợp sổ đỏ bị kẻ gian trộm cắp cũng là trường hợp bị mất sổ đỏ. Sổ đỏ có phải là tài sản hay không? Không phải chỉ có Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất ở một địa phương nào đó xác định và hướng dẫn người mất sổ đỏ yêu cầu Tòa án giải quyết theo thủ tục vụ việc dân sự mà còn có nhiều người cũng cho rằng sổ đỏ là tài sản, với lý do là: có là tài sản thì mới được thế chấp ở quỹ tín dụng để vay tiền.

Tài sản là gì? Theo quy định tại Điều 163 Bộ Luật Dân sự (BLDS) thì tài sản là bao gồm: “Vật, tiền, giấy tờ có giá và các quyền tài sản”. Theo quy định này thì ngoài “Vật, tiền, giấy tờ có giá và các quyền tài sản” ra, thì đều không phải là tài sản. “Giấy tờ có giá” quy định trong Điều 163 BLDS là giấy vay tiền, giấy nhận nợ, giấy công trái, giấy cổ phiếu…Nếu các giấy tờ này bị mất, thì chủ sở hữu các giấy tờ này cũng mất luôn căn cứ để đòi lại tiền.
Do đó sổ đỏ không phải là giấy tờ có giá trị như quy định trong Điều 163 BLDS nên sổ đỏ không phải là tài sản.

Việc giao sổ đỏ của mình cho người khác hoặc tổ chức tín dụng để được vay tiền không phải dùng sổ đỏ thế chấp vay tiền mà nhằm mục đích chứng minh là quyền sử dụng đất của người vay tiền là hợp pháp, đồng thời cũng là để bảo đảm chắc chắn cho việc thanh toán vay theo hợp đồng.

Do sổ đỏ không phải là tài sản nên việc đòi lại sổ đỏ cũng không phải là tranh chấp tài sản. Nếu đơn khởi kiện xác định sổ đỏ là tài sản, yêu cầu Tòa án giải quyết thì việc Tòa án trả lại đơn khởi kiện cho người đã gửi đơn khởi kiện là đúng với quy định tại điểm e khoản 1 điều 168 Bộ Luật tố tụng dân sự (BLTTDS). Vì vụ việc không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Vậy cơ quan nào giải quyết việc sổ đỏ (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) bị mất? Ở phần trên chúng tôi đã trình bày là trường hợp sổ đỏ bị kẻ gian trộm cắp cũng là trường hợp sổ đỏ bị mất và được cấp lại sổ đỏ.

Giải quyết cấp lại sổ đỏ do sổ đỏ cũ bị mất được quy định tại Điều 144 Nghị định số 181/2004/NĐ – CP ngày 29 -10 – 2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai có quy định như sau:
“1 Người sử dụng đất có nhu cầu cấp lại, cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nộp một bộ hồ sơ gồm có:
-    Đơn đề nghị cấp lại, cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
-    Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong trường hợp cấp đổi”
“2. Việc cấp lại, cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được thực hiện như sau:
A.    ………………………
B.    ………………………

C.    ………………………

D.    ………………………

Trường hợp xin cấp lại do mất giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thì Văn phòng đăng ký giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được thêm thời gian không quá bốn mươi ngày làm việc, trong đó mười ngày để thẩm tra nội dung của giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã bị mất và ba mươi ngày để niêm yết thông báo và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị mất tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất và tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất”.

Như vậy là pháp luật có quy định cơ quan giải quyết cấp lại sổ đỏ đối với trường hợp sổ đỏ bị mất. Quy định này Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn đều biết. Do đó người có nhu cầu cấp lại sổ đỏ, do sổ đỏ cũ bị mất cần liên hệ và hỏi tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn hoặc Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất để biết và thực hiện. Văn bản pháp luật quy định về cấp lại sổ đỏ do sổ đỏ cũ bị mất là Điều 144 Nghị định số 181/2004/NĐ – CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ.

LG. Đỗ Văn Chỉnh (Theo phaply.net.vn)